Kalendarium działań III Brygady Partyzanckiej Wileńskiej Armii Krajowej
Kalendarium opracowani byli żołnierze 3. Brygady w oparciu o meldunki polskie i niemieckie, terminarz wydarzeń sporządzony przez kpt. “Szczerbca” w 1945r. oraz na podstawie relacji oraz ankiet 91 byłych żołnierzy 3. Brygady Partyzanckiej Wileńskiej Armii Krajowej. Ostateczne uzgodnienie danych z kalendarium nastąpiło w Gdańsku 2 listopada 1987r. w obecności:
- “Dżumba” Władysław Markowski, b. dowódca I plutonu III kompanii “Brzozy”
- “Huzar” Zygmunt Kłosiński, b. dowódca plutonu ORK
- “Milimetr” Marian Korejwo. b. dowódca I plutonu I kompanii “Burego”
- “Noc” Olgierd Christa, b. dowódca I drużyny I plutonu III kompanii szturmowej “Joego”
- “Osa” Jerzy Ossowski, III kompania szturmowa “Joego”
- “Wyrwa” Tadeusz Kuberski, b. dowódca I plutonu II kompanii “Brzozy”
1943 r.
2 września – Wymarsz z Wilna grupy ppor. „Dzika” (8 osób)
6-20 września – Budowa ziemianki w lasach sużańskich, penetracja terenu
13 września – Wymarsz z Wilna grupy por. „Górala” (17 osób)
2 października – Spotkanie grupy „Górala” z patrolem grupy „Dzika”
3 października – Akcja zbrojna w m-ście Pokiżne (pierwsze rany)
4 października – Połączenie obu grup. Przejęcie dowództwa przez „Górala”
13 października – Potyczka pod wsią Jutańce
20 października – Opuszczenie ziemianki (tzw. Bunkra), przemarsz na południe
5 listopada – Rozbicie aresztu w Kornianach, uwolnienie ok. 50 Żydów i innych więźniów
8 listopada – Akcja na maj Dubniczyki, rozproszenie ochrony, zdobycie broni
11 listopada – Przysięga. Stan oddziału – 40 partyzantów, „Góral” zmienia pseudonim się na „Szczerbiec”
Listopad – grudzień Opanowywanie terenu na południe od Wilna, szkolenie bojowe, zasadzki na szosach, dozbrajanie się, mianowanie oddziału 3. Brygadą Partyzancką
20 grudnia Próba zmiany dowódcy brygady (przez szefa Kedywu Komendy Okręgu)
21 grudnia – Zasadzka na szosie Oszmiańskiej pod Kamiennym Lohiem
23 grudnia – Akcja na miejscowość i majątek Taboryszki, rekwizycje m. in. koni dla zwiadu brygady
24 grudnia Reorganizacja oddziału w Kamionce – Akmenyne (stan 71 partyzantów)
26 grudnia – Spotkanie w Piełokańcach z 6. Brygadą (współdziałanie bojowe)
28 grudnia – Akcja w Turgielach, rozbicie posterunku policji, likwidacja akt gminnych
31 grudnia – Rozbicie bandy rabunkowej w lasach stockich
1944 r.
8 stycznia – Rozbicie ekspedycji policyjnej pod wsią Mikuliszki*, zdobycie broni i wyposażenia wojskowego
17 stycznia – Akcja na Rudomino*, rozbicie posterunku policji, zniszczenie akt gminnych
21 stycznia – Akcja na Polany*, zniszczenie akt gminnych i policyjnych
28 stycznia – Akcja na Szumsk, opanowanie i rozbrojenie posterunku policji
6 luty – Wizytacja 3. i 6. Brygady przez Komendanta Okręgu “WIlka” we wsi Wasiowice
23 luty – Zasadzka pod Miednikami, zdobycie broni
27 luty – Akcja na stację kolejową Kiena, zdobycie broni
28 luty – Akcja na jednostkę Wermahtu pod Kieną, zdobycie broni
1 marca – Akcja kawalerii pod Szumskiem, rekwizycja koni (stan ok. 160 partyzantów)
11 marca – Akcja na Mickuny, rozbrojenie posterunku policji
13 marca – Akcja na Graużyszki, opanowanie posterunku policji, zniszczenie akt gminnych
17 marca – nieudana akcja na Czarny Bór
21 marca – Wspólnie z 7. Brygadą akcje na Białą Wakę i Wojdaty, zdobycie broni
29/30 marca – Opanowanie miasta powiatowego Nowe Troki (ubezpieczenie akcji przez 7. Brygadę i zwiad konny 3. Brygady), liczna zdobycz wojenna, aprowizacyjna i finansowa (stan ok. 250 partyzantów)
6 kwietnia – Akcja w Solecznikach Wielkich i majątku Huta, zdobycz aprowizacyjna
9 kwietnia – Wizytacja 3. Brygady przez Komendanta Okręgu “Wilka”, dekoracje “Szczerbca” Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami i 6 partyzantów Krzyżami Walecznych
23 kwietnia – Starcie kawalerii brygady z Wehrmachtem pod Niewieżem (koło wsi Lipki)
25 kwietnia – Nieudana akcja na miasteczko Jaszuny obsadzone przez silną załogę Wehrmachtu
4 maja – Rozproszenie kompanii wojska litewskiego pod Pawłowem
6 maja – Zasadzka na szosie Jaszuny-Turgiele (nieudana z powodu uchylenia się od walki sił Wehrmachtu)
7 maja – Powstanie szpitala 3. Brygady w Onżadowie
13/14 maja – Zdobycie Murowanej Oszmianki (wspólna akcja z 8. i 12. Brygadą), rozbicie i rozbrojenie 2-cb kompanii litewskich sił policyjno-wojskowych. Liczna zdobycz wojenna (stan brygady około 340 partyzantów)
15 maja Powołanie Oddziału Rozpoznawczego Komendy Okręgu (ORKO) na bazie kadry ze szwadronu kawalerii 3. Brygady
Kwiecień-maj – Zasadzki plutonów brygady na szosach oszmiańskiej i lidzkiej, zdobywanie broni i samochodów, akcje zdobywania samochodów w Wilnie
30 maja – Nieudana zasadzka pod Jaszunami
3 czerwca – Zasadzka pod Jaszunami, zdobycie broni
16 czerwca – Dołączenie plutonu Szarych Szeregów z Wilna i wcielenie go do 3 komp.
27 czerwca – Zasadzka pod Solecznikami, zdobycie broni
29 czerwca – Bój spotkaniowy z plutonem Luftwaffe pod Rudominem (poległo 16 lotników), liczna zdobycz wojenna
29 czerwca – Napad ogniowy pod Krzyżówką (na szosie oszmiańskiej) na kolumnę transportową Wehrmachtu
30 czerwca – Zasadzka koło Lawaryszek (pod Kotłówką), zdobycie broni i samochodów (akcję ubezpieczała kompania “Koraba” z 1. Brygady)
6 lipca – Akcja na bunkry pod stacją kolejową Kiena, zdobycie broni
7-8 lipca – Walki o Kolonię Wileńską i wschodnie przedmieścia Wilna (Belmont i Antokol), utrzymanie zdobytego terenu i przekazanie go Armii Czerwonej. Ciężkie straty 3. Brygady (poległo 53 żołnierzy 3. Brygady tj. ok. 25 % sił atakujących bezpośrednio umocnienia Wehrmachtu
12 lipca – Wizytacja 3. Brygady w Kolonii Wileńskiej przez gen. “Wilka”, mianowanie “Szczerbca” na stopień kapitana i odznaczenie orderem Virtuti Militari
17-18 lipca – Rozbrojenie i internowanie dowódcy i części żołnierzy 3. Brygady
*Wspólne akcje z 6. Brygadą dowodzoną przez por. ps. “Toniek”.